Do najczęstszych chorób krwi należą:

• niedokrwistość, czyli choroba, w której czerwone krwinki są nieprawidłowo ukształtowane lub nie ma ich wystarczającej ilości;
• białaczki, czyli nowotwory układu krwionośnego, w których dochodzi do nadprodukcji białych krwinek;
• chłoniaki, czyli nowotwory układu limfatycznego;
• zakrzep

Diagnostyka in vitro (IVD) w hematologii to zbiór testów laboratoryjnych, które są stosowane do diagnozowania i monitorowania chorób krwi. Testy IVD w hematologii są wykonywane z próbek krwi, które są pobierane od pacjentów.

Poniżej kilka przykładów testów IVD stosowanych w hematologii.

1. Hemoglobina i hematokryt ( HCT lub Ht)- to podstawowe badania krwi, które pozwalają na określenie ilości czerwonych krwinek i poziomu hemoglobiny. To stosunek objętościowy skoagulowanych erytrocytów do objętości całej krwi, wyrażany w procentach bądź ułamkach. Klasyczny sposób oznaczenia wskaźnika hematokrytowego to metoda mikroskopowa lub mikrohematokrytowa, polegająca na kontrolowanym wirowaniu krwi w skalibrowanej kapilarze. Hematokryt płytkowy (PCT) w morfologii określa stosunek objętości masy płytek krwi (trombocytów) w stosunku do całkowitej objętości krwi. Przyjmuje się, że norma PCT mieści się w zakresie od 0,14 do 0,36 proc. Wynik hematokrytu płytkowego podwyższony lub obniżony (niemieszczący się w normie), może świadczyć o rozmaitych schorzeniach.
2. Morfologia krwi – to badanie, które pozwala na ocenę składu krwi. Morfologia krwi obwodowej to najczęściej wykonywane,  podstawowe badanie krwi, polega na ilościowej i jakościowej ocenie elementów morfotycznych, czyli komórek krwi. Zalicza się do nich krwinki czerwone (erytrocyty), krwinki białe (leukocyty) oraz krwinki płytkowe lub płytki krwi (trombocyty). W przypadku nieprawidłowości wykazanych przez podstawowe badanie morfologiczne lub w innych szczególnych okolicznościach lekarz może zlecić wykonanie morfologii z rozmazem krwi, oprócz podstawowych parametrów, badanie pokazuje również liczbę i procentową zawartość poszczególnych typów krwinek białych (limfocytów, monocytów, eozynofilów, neutrofilów i bazofilów).

Podane poniżej normy dla podstawowych wskaźników w morfologii krwi należy traktować orientacyjnie.

• RBC (liczba krwinek czerwonych podawana w milionach na milimetr sześcienny). Kobiety: 4-5,4 mln/mm³, mężczyźni: 4,5-6 mln/mm³
• HGB (stężenie hemoglobiny wyrażane w gramach na decylitr). Kobiety 12-16 g/dl, mężczyźni 13-18 g/dl
• HCT (hematokryt, czyli stężenie objętości krwinek do osocza). Kobiety 37-47%, mężczyźni 40-51%
• MCV (średnia objętość krwinki czerwonej podawana w femtolitrach: 1 femtolitr to 10^(-15) litra). Obie płcie: 80-95 fl
• MCH (średnia waga hemoglobiny w krwince, czyli wynik dzielenia stężenia hemoglobiny przez liczbę krwinek. Wyrażana jest w pikogramach na komórkę: 1 pikogram to 10^(-12) g). Obie płcie: 27-32 pg
• MCHC (średnie stężenie hemoglobiny w krwinkach, czyli stosunek zawartości hemoglobiny do objętości, jaką zajmują krwinki. Podawane jest w gramach na decylitr). Obie płcie: 32-36 g/dl
• WBC (liczba białych krwinek wyrażana w tysiącach na milimetr sześcienny). Obie płcie: 4-10 tys./mm³
• PLT (liczba płytek krwi, podawana w tysiącach na milimetr sześcienny). Obie płcie: 150-400 tys./mm³

Morfologia krwi jest wykonywana za pomocą automatycznych analizatorów krwi lub przez obserwację pod mikroskopem.

3. Oznaczanie stężenia białek – to testy, które pozwalają na określenie stężenia różnych białek w krwi, takich jak albuminy, globuliny czy fibrynogen. Badanie stężenia białek jest ważne w diagnostyce chorób układu krwionośnego, takich jak szpiczak plazmocytowy czy choroby autoimmunologiczne.
4. Badanie krzepliwości krwi – to testy, które pozwalają na ocenę zdolności krwi do krzepnięcia. Badania te są wykonywane za pomocą specjalnych aparatów do badania krzepliwości krwi i pozwalają na diagnozowanie chorób krwionośnych, takich jak zakrzepica.
5. Badania na obecność przeciwciał: te testy pozwalają na wykrycie przeciwciał przeciwko antygenom krwi, które mogą być wywołane przez choroby autoimmunologiczne, przetoczenia krwi lub ciążę.
6. Badanie markerów nowotworowych – to testy, które pozwalają na wykrycie obecności markerów nowotworowych w krwi. Markery nowotworowe są białkami produkowanymi przez komórki nowotworowe i ich obecność w krwi może wskazywać na obecność nowotworu w organizmie.

Hematologia jest kluczową dziedziną medycyny laboratoryjnej i odgrywa ważną rolę w diagnostyce chorób krwi. Badania hematologiczne pozwalają na ocenę składu krwi, identyfikację zaburzeń krwi oraz monitorowanie odpowiedzi na leczenie.

W dzisiejszych czasach laboratoryjna diagnostyka hematologiczna opiera się na automatycznych analizatorach komórek  gdzie stosowane są różne technologie pomiarowe, które pozwalają na szybką i dokładną analizę i precyzyjny wynik. Współczesne technologie laboratoryjne pozwalają również na dokładną analizę białek krwi, takich jak elektroforeza białek lub immunofiksacja.